Khảo sát của PwC năm 2024 cho thấy 85% người tiêu dùng toàn cầu nhận thức rõ rủi ro khí hậu; trong đó, đa số Gen Z và Millennials sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho sản phẩm bền vững. Tại Việt Nam, hành vi tiêu dùng cũng đang dịch chuyển từ quan tâm giá cả sang đánh giá toàn diện nguồn gốc nguyên liệu, mức phát thải và khả năng tái chế.
Các mô hình cộng đồng như đổi rác lấy quà, thu gom pin thải, chai nhựa cho thấy tiêu dùng xanh đã vượt khỏi tính phong trào, trở thành thói quen thường nhật. Khi “dấu chân carbon” ngày càng được quan tâm, doanh nghiệp thiếu minh bạch hoặc chậm đầu tư công nghệ xanh sẽ nhanh chóng bị loại khỏi lựa chọn của thị trường.
Theo chuyên gia, để hiện thực hóa Net Zero, ba trụ cột cần được kết nối đồng bộ: chính sách môi trường rõ ràng, hệ thống tiêu chuẩn - đo lường minh bạch và sự chủ động trong ứng dụng công nghệ xanh. Thực tế, nhiều doanh nghiệp đã đi trước đón đầu với các mô hình sản xuất tuần hoàn, trung hòa carbon, phát triển dịch vụ và sản phẩm giảm phát thải.
Maihoa Group là ví dụ đáng chú ý khi kết hợp đổi mới công nghệ, hiệu quả môi trường và lan tỏa thông điệp xanh trong cộng đồng. Ông Trần Công Hòa, Chủ tịch HĐQT Maihoa Group chia sẻ: “Không ít đơn vị hiện chưa đo lường được giá trị kinh tế mà chuyển đổi xanh mang lại, nên coi đây là chi phí thay vì khoản đầu tư cho lợi ích dài hạn. Một vấn đề cũng không kém phần quan trọng là sự thiếu đồng bộ giữa các bộ phận, khiến việc phối hợp trở nên rời rạc, làm tăng chi phí vô hình và kéo giảm hiệu quả tổng thể”.
Theo ông Hoà, năng suất không giảm vì chuyển đổi xanh; năng suất giảm vì doanh nghiệp thay đổi mục tiêu nhưng lại không thay đổi tư duy và cách vận hành. Khi tư duy đổi mới, chi phí sẽ tự khắc giảm, công nghệ sẽ tìm được điểm phù hợp, tiêu chuẩn sẽ được đáp ứng và năng suất chắc chắn sẽ tăng. Đó mới là cốt lõi của chuyển đổi xanh.
Đồng quan điểm, PGS. TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng cho rằng, bối cảnh hiện nay đòi hỏi phải chuyển đổi sang mô hình phát triển mới - nơi tăng trưởng phải gắn với năng suất cao, sử dụng hiệu quả nguyên liệu và năng lượng, đồng thời dựa nhiều hơn vào tri thức và công nghệ.
Theo PGS. Bùi Thị An, mặc dù tiêu chuẩn Việt Nam được đánh giá là đã tiến xa so với trước đây, nhưng một số tiêu chuẩn vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu hội nhập quốc tế. Hiện nay, khi xuất khẩu sang các thị trường lớn như EU, Mỹ, hay Nhật Bản, các thị trường này đều có những yêu cầu và tiêu chuẩn riêng rất cao, liên quan đến truy xuất nguồn gốc, sử dụng năng lượng sạch và nguồn gốc xanh. Do đó, Nhà nước cần phải đầu tư để xây dựng các tiêu chuẩn phù hợp với cấp độ quốc tế.
“Khi chính sách, tiêu chuẩn và nỗ lực doanh nghiệp được tích hợp đồng bộ, Net Zero sẽ không còn là gánh nặng mà trở thành lợi thế chiến lược. Thực tiễn cho thấy, tăng năng suất, nâng cao chất lượng và chuyển đổi xanh chính là ba trụ cột giúp doanh nghiệp Việt trụ vững và bứt phá trong cuộc đua phát triển bền vững toàn cầu”, PGS. Bùi Thị An nói.
Từ góc độ quản lý chất lượng, ông Triệu Việt Phương, Viện trưởng Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam (Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia) cũng nhấn mạnh, để đạt mục tiêu Net Zero, doanh nghiệp cần áp dụng bộ tiêu chuẩn môi trường – năng lượng quốc tế như ISO 14001, ISO 14064, ISO 50001. Đây không chỉ là công cụ quản trị mà còn là tấm “giấy thông hành” giúp sản phẩm bước vào chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt ở những thị trường khắt khe. Khi quy trình đã chuẩn hóa, doanh nghiệp sẽ có đủ nền tảng để đạt các chứng nhận cao hơn về trung hòa carbon.